İngiliscə “İntelligence Quotie” – IQ testi bizdə İntellekt əmsalı olaraq bilinir və bir insanın bəzi sahələrdəki akademik qabiliyyətinin və məlumat dərəcəsinin müqayisəli olaraq ölçməyə yarayan bir testdir. IQ testləri bilik səviyyəsini yox, düşünmə qabiliyyətini aşkar etməyə xidmət edir.
IQ test suallarına ümumilikdə kəlimə sualları, məntiq, və rəqəmləri müəyyən etmə kimi suallar daxildir. Uşaqlara üzərində də tətbiq olunan bu testlərdən əvvəl uşağın intellekt yaşı hesablanır.
Çocuğa normal yaşının altındaki ve üstündeki yaş gruplarına ait sorular sorulur. Hangi yaş grubunun sorularını tümüyle bildiyse (birden fazlaysa en yükseği) o yaş grubu çocuğun tavan yaşı olarak kabul edilir. Bunun üstündeki gruplarda bildiği soru sayısı, toplam soru sayısı göz önüne alınarak, ay bazında tavan yaşına ilave edilir.
 |
| IQ və EQ testi nədir? |
Uşağa normal yaşının altındakı və üstündəki yaş qruplarına aid suallar soruşulur. Intellekt yaşının və İQ səviyyəsinin hesablanmasını bir misal ilə açıqlayaq. 9 yaşlı bir uşağa 6, 7, 8, 9, 10, 11 və 12 yaş qruplarının hər birinibə aid 12 sual soruşulur. 6, 7 və 8 yaş qrupu suallarının hamısını, 9 yaş qrupundan 10, 10 yaş qrupundan 8, 11 yaş qrupundan isə 6 sualı doğru cavablandırdığını nəzərə alsaq. 12 yaş qrupu suallarının heç birini bilmədikdə uşağın intellekt yaşı:
8 yaş + 10 ay + 8 ay + 6 ay = 8 yaş + 24 ay = 10-du.
İntellekt əmsalı (IQ) isə intellekt yaşının 100-ə vurulub, uşağın yaşına bölünməsi ilə əldə edilir. Bu nümunədə İntellekt əmsalı:
IQ = (intellekt yaşı x 100) / uşağın yaşı = (10×100) / 9 = 111-dir.
IQ səviyyələri və cəmiyyətdə müəyyən olunan nisbət isə cədvəldəki kimidir:
Yaddan çıxarmamalıyıq ki, IQ testləri insanların musiqi, sənət qabiliyyətlərini, psixoloji və ruhi vəziyyətlərini ölçə bilmir. Buna görə də, indiki vaxtda intellekt testləri ilə birlikdə bir də ‘Duyğusal İntelekt’ (Emotional Intelligence) yəni EQ testləri də aparılır. Bu test xüsusilə təşkilatlarda, komanda işlərində effektivliyi artırmaq, fərdi uğuru komanda uğuruna çevirmək üçün böyük əhəmiyyət kəsb edir.
Dünyada normal insanların edə biləcəkləri bütün işlər üçün 50 və daha artıq IQ balı kifayətdir. Onsuz da insanların əksəriyyəti bu səviyyədədir. Dünyada bu səviyyədə IQ balına sahib olan və uğur qazanan, böyük iş adamı və zəngin olmuş bir çox insan da vardır.